پرسش از شما :

دفتر تحکیم وحدت چگونه گروهی است؟

پاسخ از ما:

دفتر تحکیم وحدت یک سازمان دانشجویی در ایران است که بطور اولیه در سال 59 و به عنوان مرکز انجمن‌های اسلامی دانشجویان پاگرفت و در جریان تسخیر لانه جاسوسی آمریکا نقش محوری را ایفا نمود.

«تحولات و دگرگونی ‎های درونی»

پس از تأسیس دفتر تحکیم وحدت، ادامه فعالیت این اتحادیه، دارای فراز و نشیب ‎های مختلفی بوده است.

1-اولین مقطعی که می توان برای تحکیم وحدت متصور بود؛ از بدو تأسیس این دفتر تا سال 1362 است که در این سال دفترتحکیم وحدت در دومین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، وارد رقابت ‎های انتخاباتی شده و به ارایه لیست پرداخت. در این دوره اتفاقاتی مهم چون، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا و انقلاب فرهنگی رخ داد.

2- دومین مقطع، سال‎های 1362 تا 1368 است که از انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی آغاز شده و به ارتحال امام(ره) ختم می شود. از مهمترین ویژگی ‎های این دوره، یکه تازی تحکیم وحدت در عرصه دانشگاه و همچنین نمایندگی جناح چپ حاکمیت، توسط این دفتر در دانشگاه بود. شعار‎های عدالت‎خواهانه‎ای نیز توسط این دفتر طرح می شود، که اوج آن در سال 1366 و انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی است که در آن بحث جنگ فقر و غنا مطرح می‎شود.

3-سومین مقطع سال ‎های 1368 تا 1371 است که پس از ارتحال امام(ره) آغاز می شود. با تغییر بدنه اجرایی کشور و سر برآوردن تشکل ‎های رقیب و موازی دفتر، به‎تدریج دفتر به نوعی رکود و انزوا گرفتار می آید.

در این سالیان، دیگر تحکیم حمایت ‎های حاکمیت را پشت سر خویش ندارد، شعارهایش نیز به‎سمت نوعی شعار‎های آزادیخواهانه سوق پیدا می کند.

4-چهارمین مقطع، سال ‎های 1371 و 1372 تا سال 1376 است که در این سال ها به تدریج، تحکیم از آن حالت رکود و خمودگی درآمده و به بازسازی تشکیلاتی پرداخته و فعالیت هایش را از سر می‎گیرد و شعار‎های آزادی خواهانه اش را با شدت بیشتری سر می دهد و این جریان تا انتخابات ریاست جمهوری سال 1376 و پیروزی سید محمد خاتمی دوام می یابد

5-از سال ‎های پس از دوم خرداد سال 1376 تا سال 1380 را نیز به‎عنوان پنجمین مقطع می شود نام برد. در این سالیان، دفتر تحکیم دوباره به بدنه حاکمیت بر‎می‎گردد و به نوعی از مساعدت ها و پشتیبانی ‎های دولت بهره می گیرد و تحت شرایط روز جامعه بر شعار‎های آزادی خواهانه خود پافشاری می کند، ولی مشکلات و مسایلی که در این سالیان پدید می آید، بر جریانات کاری دفتر تحکیم وحدت نیز تأثیر می گذارد و با رسیدن به سال ‎های پایانی این دوره به‎تدریج فاصله بین این دفتر با حاکمیت ایجاد می شود.

6- آخرین و ششمین مقطع، سال‎های 1380 به بعد است که در این سالیان، تحکیم وحدت به نوعی از اصلاحات و سیاست ‎های آقای خاتمی، دچار یأس و سرخوردگی شده است و به نوعی اصلاحات، در بن بست قرار گرفته است که این امر و طرز تلقی و نگاه به این مسئله، سبب بروز مشکلات و معضلات و اختلافات درونی در داخل تحکیم وحدت شده و این اتحادیه و تشکیلات دانشجویی دچار پاشیدگی از درون می‎شود.

«دگرگونی در دیدگاهها و ارزشها»

بعد از این‎که در مصاحبه امانپور از شبکهCNN با آقای خاتمی، بحث کوتاه شدن دیوار بی اعتمادی بین ایران و آمریکا برای اولین بار طرح شد، شیوه برگزاری مراسم فرق کرد و در سیزدهم آبان 1377 آتش زدن پرچم ممنوع گشته و حرکت نمادینی که سال ‎های سال، به‎عنوان یک حرکت ارزشی از طرف این دفتر انجام می شد، تعطیل شد.

این در حالی است که دفتر تحکیم وحدت در سال‎های اولیه پس از پیروزی انقلاب برای این موضوع اهمیتی حیاتی قایل بود و تحت هر شرایط و در مقاطع مختلف و در راستای اعلام انزجار از آمریکا و اعلام برائت از استکبار جهانی این مراسم را برگزار می‎کرد. ولی به‎تدریج و در سال ‎های پس از دوم خرداد، روح حاکم بر این مراسم عوض شده و موضوعاتی با روح کاملا متفاوت از فلسفه وجودی این مراسم بر آن حاکم می شود و کار به جایی می رسد که اقدام انقلابی پدیدآورندگان این حادثه تاریخی در همین مراسم مورد نکوهش قرار می گیرد.<BR>یک سال بعد از آن نیز، یعنی در آبان 1378، این دفتر از شرکت در مراسم مردمی این روز خودداری می کند و ضمن برائت جستن از طرح شعار‎های افراطی و آتش زدن پرچم آمریکا که به‎گفته این دفتر، سبب افزایش بی اعتمادی بین ملت ایران و آمریکا می شود، به برگزاری یک مراسم جلوی سر در دانشگاه تهران اکتفا می کند.<BR>چند روز پس از برگزاری این مراسم، بی بی سی ضمن افراطی خواندن حرکت دانشجویان فاتح لانه جاسوسی از دفتر تحکیم وحدت تقدیر می کند. این روند انحرافی ادامه پیدا می کند و کار به جایی می رسد که در سال ‎های آتی، شعار مرگ بر آمریکا در همین مراسم، مورد تمسخر و استهزای دانشجویان قرار می گیرد. و در آبان سال 1380 بهزاد نبوی سخنران مراسم، صریحا از مذاکره و ایجاد رابطه با آمریکا سخن می گوید.<BR>باید گفت یکی از انحرافات اساسی که در سال ‎های پس از دوم خرداد در این دفتر به وجود آمد، ایجاد و گسترش ارتباط این دفتر با عناصر ملی – مذهبی و نهضت آزادی است و این ارتباط به جایی می رسد که این نهضت در تصمیمات این دفتر نقش اساسی ایفای می کند.<BR>طی پروسه ای، ارتباط این دفتر و انجمن ‎های اسلامی دانشگاه با نیرو‎های ملی – مذهبی بیشتر می شود و به حدی می رسد که دکتر پیمان، به‎عنوان امام جماعت در نماز جماعت اردوی تابستانی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه امیر کبیر حاضر می شود.<BR>نکته دیگر تغییر موضع دفتر نسبت به ولایت فقیه است. در سال ‎های ابتدایی دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی دفتر تحکیم وحدت هنوز در کنار تأکید بر قانونمندی، تأکید بر اصول و ارزش ‎های انقلاب اسلامی نیز دارد. <BR>ولی به‎مرور زمان با فاصله گرفتن از این سال ها، از نظر خویش عدول کرده و به انحای مختلف حرکت ‎های انحرافی انجام می دهد و تحت پوشش انتقاد از حکومت دینی و حکومت اسلامی، که ریشه در نظریات حلقه کیان و محافل نزدیک به آن دارد، به ایراد نظر در باب حکومت اسلامی و ولایت فقیه می پردازد و کار را به جایی می رساند که در یکی از بیانیه ‎های خود، بر ضرورت تفکیک نهاد مرجعیت از حاکمیت تأکید می‎کند.<BR>بدین ترتیب دفتر تحکیم وحدت که اوایل شکل گیری مدافع کلیت نظام بود، آرام آرام به‎سمت حمایت از بخشی از نظام و در نهایت اتخاذ موضع اپوزیسیون و مخالف نسبت به کلیت نظام پیش رفت.<BR>«انشعاب و انشقاق»<BR>دفتر تحکیم در تاریخ فعالیت خود تجربه سه انشعاب را داشته است: اولین انشعاب؛ در نخستین سال ‎های تشکیل دفتر تحکیم وحدت، در بین اعضای شورای مرکزی این دفتر، طیف بندی هایی بروز کرد که ابتدا از اتخاذ موضع نسبت به حزب جمهوری شروع شد. <BR>گروهی از اعضای شورای مرکزی موافق حزب و گروهی دیگر مخالف حزب بودند. وقتی به انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی می رسیم، این اختلافات به اوج خود می رسد. گروهی طرفدار ارایه لیستی بودند که گروه دیگر از آن حمایت نمی کردند ولی گروه اول در اکثریت بودند، بنابراین ارایه لیست مورد نظرشان به تصویب می رسد.<BR>در انتخابات شورای مرکزی در سال 1361، دو طیف در مقابل هم صف آرایی کردند و عد‎ه‎ای نیز در وسط قرار گرفتند، ولی وقتی زمان انتخابات شورای مرکزی در سال 1362 رسید، منازعات و درگیری ها در حد فاصل بین این دو انتخابات، به نفع نیرو‎های به‎اصطلاح چپ دفتر تحکیم وحدت پایان یافته و داخل شورای مرکزی تحکیم وحدت یک دستی خاصی حاکم می شود.<BR>تجربه دومین انشعاب؛ در هشتم آبان ماه 1378 انجمن ‎های اسلامی پانزده دانشگاه به میزبانی انجمن اسلامی دانشگاه تربیت معلم تهران، نشستی را برگزار کردند و طی آن انشعاب این دانشگاه ها از دفتر تحکیم وحدت و تشکیل اتحادیه‎ای جدید تحت عنوان اتحادیه انجمن ‎های اسلامی مستقل دانشگاه ‎های سراسر کشور را اعلام کردند، که عمده ترین این دانشگاه ها عبارت بودند از:<BR>ع.پ قزوین، ع.پ زنجان، سمنان، ع.پ کاشان، ع.پ ایلام، رفسنجان، شاهد، شهید بهشتی تهران، علوم قضایی تهران، تربیت معلم کرج، سبزوار، بابل و همدان.و نهایتا سومین انشعاب؛ اتفاق مهمی که در سال 1379 به‎وجود می آید پدید آوردن رسمی انشعاب در داخل دفتر تحکیم وحدت و انشقاق آن به دو طیف متقابل است که بعدا به نام طیف شیراز و طیف علامه نام گذاری شدند که بنابر علل و مسایل مختلفی حادث گردید. انشعابی که به ظاهر سرآغاز آن از برگزاری دو انتخابات متفاوت و با فاصله زمانی‎ اندکی، در دانشگاه‎های شیراز و علامه طباطبایی به‎وجود آمد.<BR>می توان گفت ورود افراد فاقد صلاحیت به شورای مرکزی تحکیم وحدت به‎عنوان وسیله‎ای برای پرش به مقاصد مادی و دنیوی، تبدیل دفتر به پیاده نظام احزاب و گروه ‎های سیاسی، ورود مستقیم در فعالیت ‎های انتخاباتی و سهم‎خواهی علنی از قدرت، تغییر گفتمان حاکم بر فضای عمومی کشور پس از اتمام جنگ و تغییر ذائقه فعالین سیاسی دانشجویی و نیز تغییر گفتمان از دفاع از مستضعفین و جنگ فقر و غنا به طرح شعار‎های آزادی‎خواهی و دفاع از حقوق شهروندی، همچنین فقر شدید ایدئولوژیک و فکری که سبب تبدیل این دفتر، به محلی برای مناقشه بین نحله ‎های مختلف فکری همچون حلقه کیان و نهضت آزادی و سایر تفکرات الحادی شد، عوامل ایجاد چند دستگی در داخل این دفتر و انشعاب در آن است. ( پایگاه اطلاع رسانی جهان نیوز ,19/8/88)<BR>آنچه درباره دفتر تحکیم وحدت گفت آن است که تشکلی که در سال 59 توسط دانشجویان تسخیر کننده سفارت آمریکا و به منظور سازماندهی و کادر سازی دانشجویان مذهبی برای رویارویی با تفکرات چپ و التقاطی آغاز به کار کرده بود به دلیل فاصله گیری از فلسفه وجودی اولیه , دگر دیسی در اندیشه ها و باورها , جابه جایی نسل ها در مدیریت جنبش دانشجویی , فراز و فرودهای زیادی طی کرده است . تشکلی که روزی نماد جنبش اصیل دانشجویی در اسلام خواهی , مردم سالاری دینی , ضد امپریالیستی و عدالت خواه محسوب می شد, امروزه به گونه ای دچار فرسایش شده است که برخی از تشکل های انشعابی و سخن گویان آن ها از گفتمان سکولار و خروج از حاکمیت سخن می گویند . ( علی دارابی , جریان شناسی سیاسی در ایران , تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی , 1388, ص 335)ر.ک به : جریان شناسی سیاسی در ایران و تاریخ جنبش دانشجویی ایران: دفتر تحکیم وحدت 1380-1358